Hoş mu Erim? : Höşmerimin Hikayesi

Höşmerim; şeker, peynir, irmik ve yumurta ile yapılan bir tatlı çeşididir. Höşmerim fazla malzeme gerektirmemesi, çabuk hazırlanabilmesi ve lezzeti nedeniyle anadolu mutfağında önemli bir yere sahiptir. Orta Asya’dan göçler yoluyla gelen ve ilk olarak Anadolu Yörükleri tarafından yapıldığı bilinen Hoşmerim özellikle Balıkesir’e bağlı Havran ilçesinin simgesidir. Peynir helvası ya da peynir tatlısı olarak da bilinen tatlı, Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesinde de kendisine yer bulmuştur. Evliya Çelebi, bu tatlının, Balıkesir'e yerleşen ilk Türkmen göçebelerinde de görüldüğünü, Havran'a da oradan geçtiğini anlatır.

Höşmerim, Marmara bölgesi başta olmak üzere Ege, İç Anadolu bölgelerinde çok üretilen ve tüketilen bir tatlıdır. Türk Patent ve Marka Kurumunun coğrafi işaretli gıdalar listesine baktığımızda Balıkesir Aşçı Köfteci ve Benzerleri Esnaf Odası’nın başvurusuyla höşmerim tatılısı 2015 yılınnda “Balıkesir Höşmerim Tatlısı” adıyla Balıkesir ili için tescillenmiştir. Ayrıca Ahiler Kalkınma Ajansı’nın başvurusuyla 2017 yılında da “Kırşehir Höşmerim Tatlısı” adıyla Kırşehir ili için tescillenmiştir. Ankara, Bolu ve Eskişehir illerinin de höşmerim tatlısı tescili için başvuruları bulunmaktadır.

Etimolojik araşatırmalara göre “höşmerim” sözcüğü Farsça kaymakla yapılan bir tür tatlı anlamına gelen “oşmaram” sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük tatlı anlamına gelen “oş” ve süt kaymağı, krema anlamına gelen “maram” sözcüklerinin bileşiğidir.

Balıkkesir yöresinde ise bu tatlıya "Höşmerim" isminin verilmesi farklı bir hikâyesi var. Hikayeye geçmeden önce bir not paylaşmak isterim. Osmanlı Döneminde ki Türk aile yapısında evli olan kadınlar eşlerine 'Er' veya 'Erim' diye hitap ederdi.

Rivayete göre, savaşın başlaması üzerine erini cepheye yolcu eden gelin, uzun yıllar geri dönmesini beklemiş. Aradan uzun zaman geçmesine rağmen eri geri dönmeyen gelinin bütün ümitleri tükenmiş ve şehit düştüğünü düşünmeye başlamıştır. Fakat uzun yıllar sonra da olsa eri geri dönmüştür. Gelin, canından çok sevdiği hayat arkadaşını birden karşısında görünce çok sevinmiş ve bir sofra hazırlamaya karar vermiş. Ama yoksulluk nedeni ile mutfakta pek bir şey bulamamış. Ne yapsam acaba diye düşünürken ellerinde kalan tek ineğin sütünden mayalayıp duvara astığı peynir gözüne ilişmiş. Taze peynirin içine yumurta, şeker ve irmik katarak ateşte pişirmiş. İlk defa yaptığı bu lezzeti erine sunmuş ve merakla “Hoş mu erim? Hoş mu erim?” diye sormuş. Hayat arkadaşı memnuniyetle “Hoş hoş” diyerek gelini takdir etmiş. Öncellikle Balıkesir yöresinde sonra da tüm ülkede hikayesi kulaktan kulağa anlatılarak yapılan tatlı, hikayeye ithafen “Höşmerim” adını almış.